ศ.
ศ. 1991-2031) ปรากฎข้อห้ามตอนหนึ่งว่า "…ห้ามร้องเพลงเรือ เป่าขลุ่ย เป่าปี่ สีซอ ดีดกระจับปี่ ดีดจะเข้ ตีโทนทับ ในเขตพระราชฐาน…" ซึ่งแสดงว่าสมัยนี้ ดนตรีไทย เป็นที่นิยมกันมาก แม้ในเขตพระราชฐาน ก็มีคนไปร้องเพลงและเล่นดนตรีกันเป็นที่เอิกเกริกและเกินพอดี จนกระทั่งพระมหากษัตริย์ต้องทรงออกกฎมณเฑียรบาล ดังกล่าวขึ้นไว้ เกี่ยวกับลักษณะของ วงดนตรีไทย ในสมัยนี้มีการเปลี่ยนแปลง และพัฒนาขึ้นกว่าในสมัยสุโขทัย ดังนี้ คือ 1. วงปี่พาทย์ ในสมัยนี้ ก็ยังคงเป็น วงปี่พาทย์เครื่องห้า เช่นเดียวกับในสมัยสุโขทัย แต่มี ระนาดเอก เพิ่มขึ้น ดังนั้น วงปี่พาทย์เครื่องห้า ในสมัยนี้ประกอบด้วย เครื่องดนตรี ดังต่อไปนี้ คือ ระนาดเอก ปี่ใน ฆ้องวง (ใหญ่) กลองทัด ตะโพน ฉิ่ง 2.
ตะเลงทุ้ม เปรียบได้กับระนาดทุ้มของไทย ทำหน้าที่ ประสาน สอดทำนอง ความยาวผืนเท่ากับระนาดทุ้มไทยเช่นกันแต่มี ๒๙ ลูก ขิมโครมาติค เป็นเครื่องมือที่ผู้เขียนมีความภูมิใจเป็นอย่างมากเพราะเป็นเครื่องแรกที่ประยุกต์ขึ้นมาอีกทั้งมีเทคนิคและรูปแบบที่ไม่เหมือนใครในโลก สามารถเล่นโน้ตสากลได้ครบสมบูรณ์โดยไม่ต้องเสริมหลักเหมือนขิมทั่วไป มีขนาด ๑๘ หย่องที่เป็นมาตรฐานซึ่งมีขนาดเท่ากับขิม ๑๑ หย่องทั่วไป ๔. แข่ หรือ จะเข้สากล ขนาดเท่าจะเข้เดิมทุกอย่างต่างกันที่มี นม ๑๙ นม ของเดิมมี ๑๑ นม และแข่มีทั้ง ๓ สาย กับ ๔ สาย สามารถเล่นคอร์ดได้ ๕. ฆ้องสากล เหมือนกับฆ้องไทย เป็นการรวม เอาฆ้องวงใหญ่ มารวม กันกับฆ้องวงเล็ก มีลูกฆ้อง ๒๖ ลูก สามารถเล่นได้ทั้งแนวทำนองและ แนวประสาน ๖. กระจับปี่ เป็นเครื่องดนตรีโบราณ มี ๔ สาย แต่เรานำมาแยกสายออกจากกัน วิธีการเล่นเหมือนกับการเล่นกีตาร์สากล ๗.
รัชกาลที่ 3 (พ. ศ.
ว. ซึ่งงดงามมีค่ายิ่ง ในสมัยรัชกาลที่ 7 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งวงเครื่องสาย ส่วนพระองค์ขึ้น โดยพระองค์ทรงซอด้วง และพระบรมราชินีทรงซออู้ พร้อมทั้งเจ้านายอีกหลายพระองค์ อยู่ในวงนั้น นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงพระราชนิพนธ์ เพลงราตรีประดับดาว เถา เพลงเขมรละออองค์ เถา และเพลงคลื่นกะทบฝั่ง 3 ชั้น ต่อมาเมื่อหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ในปี พ. ศ. 2475 การดนตรีไทยได้ค่อย ๆ เสื่อมลง จนมาถึงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ไปแล้ว จึงได้มีการฟื้นฟูดนตรีไทยขึ้นใหม่ จนมาถึงปัจจุบันนี้ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ก็ทรงพระปรีชาสามารถทางดนตรีสากล และพระราชนิพนธ์เพลงขึ้นหลายเพลงด้วย แต่พระองค์ยังทรงสนพระทัยการดนตรีไทย โดยพระราชทานทุน ให้พิมพ์เพลงไทยเป็นโน้ตสากลออกจำหน่ายจนเป็นที่นิยมของวงการดนตรีทั่วไป
ศ. 2475 ได้มีการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ไปเป็นการปกครองใน ระบอบประชาธิปไตย ดนตรีไทยซึ่งได้รับผลกระทบกับการเปลี่ยนแปลงในครั้งนี้ ดนตรีไทยค่อยๆ เสื่อมถอยลงเป็นลำดับจนแทบสูญสิ้นไป แต่ภายหลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง การฟื้นฟูดนตรีไทยจึงได้เริ่มต้นขึ้นใหม่อีกครั้งหนึ่งและมีการพัฒนาดนตรี ไทยให้เจริญก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องมาจนถึงยุคสมัยปัจจุบัน
จากที่กล่าวข้างต้นเสียงไทยเดิมและเสียงสากล แตกต่างกันกันอย่างสิ้นเชิง เพียงแต่เราต้องพิจารณาถึงบทเพลงที่จะเล่นกับเครื่องดนตรีแต่ละชนิดว่า ถูกเพลงและถูก เครื่องมือหรือไม่ ๒. มุมมองที่เห็นว่าดนตรีไทยจะวิบัติเป็นเพราะมองเห็นแค่เพียงความแตกต่างจากของเดิม ซึ่งลืมคิดไปว่าดนตรีไทยถูกพัฒนามาโดยตลอด และมีความคล้ายคลึงกับดนตรีเพื่อนบ้านจนบางครั้งอดคิดไม่ได้ว่า ใครลอกเลียนแบบใคร ๓. ของทุกอย่างต้องมีการปรับให้เข้ากับความเปลี่ยนแปลงเพื่อให้เกิดความคงอยู่ เพราะวันนั้นไม่ใช่วันนี้ มุมมอง หรือ องค์ความรู้มีมากขึ้น ย่อมก่อให้เกิดสิ่งใหม่แต่จะดีหรือแย่ลง กว่าเดิมหรือไม่ ไม่สามารถตอบได้เพราะเป็นคนละอย่างกัน ๔. ถ้าพูดว่าดนตรีไทยจะวิบัติ แสดงว่า ปัจจุบันดนตรีไทยเดิม เจริญงอกงามมีผู้ที่เล่นหรือฟังดนตรีไทยเดิมกันอย่างกว้างขวางใช่หรือไม่ มีวิธีการเรียนรู้ที่เป็นระบบ หรือมีวิธีการที่จูงใจให้คนรักดนตรีไทย จนไม่อยากไปหาดนตรีประเภทอื่นใช่หรือไม่ ๕.
เครื่องดนตรี สมัย กรุงรัตนโกสินทร์ // - YouTube